Migraine

Oorzaak

Migraine is een goedaardige doch vervelende hersenaandoening waarbij de oorzaak ligt in een samenspel van genetische voorbeschiktheid en omgevingsfactoren. Centraal voor het ontstaan van migraine is het zogenaamde trigeminovasculair systeem (TNC). Dit laatste bestaat uit pijngevoelige systemen zoals de hersenvliezen en de bloedvaten die deze vliezen omringen naast de nervus trigeminus of drielingzenuw, één van de hersenzenuwen die verantwoordelijk is voor zintuiglijke waarneming ter hoogte van het grootste gedeelte van het aangezicht. De hersenen zelf zijn grotendeels vrij van gevoelsgewaarwording maar vanuit dit trigeminovasculair systeem worden bij een aanval van migraine pijnsignalen verstuurd naar de hersenstam waarna dit signaal verder geleid wordt naar onze grote hersenen alwaar dit signaal als 'pijn' geïnterpreteerd wordt. Bij deze pijnsignalisatie tijdens een aanval van migraine is er een belangrijke rol weggelegd voor het eiwit 'CGRP'.

Verloop van een migraine aanval

1. Waarschuwingsfase

Een deel van de migrainepatiënten vertoont in de periode voor de hoofdpijn waarschuwingstekens. Deze waarschuwingstekens worden ook de prodromale verschijnselen genoemd. De meest voorkomende zijn: verminderd denk-en concentratievermogen, vermoeidheid, gemoedsveranderingen, gevoeligheid voor geuren of geluiden en een veranderde eetlust.

2. Aurafase

Een derde van de mensen met migraine heeft ooit een aura. Een aura wordt ondermeer gekenmerkt door het zien van blinde vlekken, fel licht of lichtflitsen of gekleurde zigzaglijnen. Dit komt doorgaans voor aan één zijde en duurt gemiddeld 5 tot 60 minuten.

3. Hoofdpijnfase

Een heftige, kloppende of bonzende, meestal halfzijdige hoofdpijn die gepaard gaat met misselijkheid of braken en/of een overgevoeligheid voor geluid én licht. Dit soort hoofdpijn duurt 4 uren tot maximaal drie dagen.

4. Herstelfase

In de meeste gevallen zijn migrainepatiënten tijdens de herstelfase nog snel vermoeid en minder geconcentreerd. De herstelfase duurt één tot twee dagen.

Triggers

Triggers zijn uitlokkende factoren die ervoor zorgen dat er een aanval van migraine optreedt. Iedere persoon is gevoelig aan andere triggers. Let wel op, deze triggers op zich vormen niet de eigenlijke oorzaak van migraine, bovendien slaagt men er vaak niet in om een welbepaalde trigger te identificeren.

Voeding: sommige voedingsmiddelen zoals alcohol kunnen triggers zijn, maar niet bij iedereen. Het gebeurt vaker dat het overslaan van een maaltijd, verandering van maaltijdsschema (bv. later eten) of uitdroging uitlokkende factoren zijn van migraine.
Slaappatroon: veranderingen in het slaappatroon, zowel het gebrek aan slaap als uitslapen.
Omgevingsfactoren: zoals lawaai, fel of flikkerend licht, sterke geuren, wind,...
Andere leefgewoonte: intensieve fysieke inspanning of reizen over grote afstanden (invloed van verschillende tijdzones)
Psychisch: stress of angst, of tijdens de ontspanningsfase na een stresserende gebeurtenis
Medicatiegebruik: hormonale anticonceptie (bv. de pil), bloedvatverwijdende middelen zoals Cedocard®, Viagra®, ....
Vrouwelijke hormonen: menstruatie, perimenopauze,...

aanpassing van de levensstijl

De volgende aanpassingen van de levensstijl kunnen gunstig zijn ter preventie van migraine:

Respecteer dagelijks je slaappatroon, ook in het weekend. Te weinig slapen of een dagje uitslapen kunnen hoofdpijn uitlokken.
Voldoende evenwichtig eten en op regelmatige tijdstippen.
Stoppen met roken
Minimaal 3 maanden lang 3 maal per week 40 minuten gaan sporten

biofeedback en ontspanningstherapieën

Biofeedback (EMG- of temperatuur-biofeedback) al dan niet in combinatie met ontspanningstherapieën (relaxatie/massage/fysiotherapie) of acupunctuur, kunnen gunstig zijn en zijn mogelijks goede opties wanneer behandelingen met geneesmiddelen moeten worden vermeden. Er zijn diverse vormen van acupunctuur en de doeltreffendheid hiervan is sterk afhankelijk van de vaardigheden van de therapeut.

Cefaly apparaat

Het cefaly apparaat is een uitwendige trigeminale neurostimulator dat op het voorhoofd kan aangebracht worden met een herbruikbare plakelektrode. Het toestel zal via de elektrode gedoseerde micro-impulsen afgeven aan de bovenste tak van de trigeminale zenuw. Het doel is om de pijn tijdens een aanval van migraine te verminderen of om de aanvallen te voorkomen.

Lees meer over Cefaly

cognitieve gedragstherapie & stress-management

Cognitieve gedragstherapie kan patiënten helpen bij het ontwikkelen van strategieën om met problemen en stress om te gaan (copingstrategieën). Het kan ook bijdragen tot het beter beheersen van de symptomen.

vitamines, mineralen en kruiden

Uit onderzoek is gebleken dat bepaalde vitamines en mineralen werkzaam zijn voor de preventie van migraine of voor het verminderen/verlichten van de symptomen. Volgende middelen kunnen een natuurlijke hulp bieden:

co-enzym Q10 (CoQ10)
magnesium
riboflavine
vitamine B2
ginkgo biloba
omega 3
vitamine C
vitamine D

Deze voedingssupplementen kunnen worden verkregen op plaatsen waar preparaten van farmaceutische kwaliteit beschikbaar zijn (bv. www.galeatus.com)

Kruiden worden niet aanbevolen. Gegevens van klinische studies zijn beperkt hieromtrent en leveren geen bewijs van veiligheid bij langdurig gebruik. Kruiden kunnen interfereren met andere medicijnen.

Het plantenextract “Hoefblad” (Butterbur) heeft een zekere werkzaamheid bij migraine, maar de preparaten kunnen een wisselende inhoud hebben en zijn niet allemaal vrij van levertoxinen. Daarom mogen deze in België niet verkocht worden.

Het gebruik van cannabisolie wordt niet aangeraden.

voedseltriggers vermijden

Hoewel er een complexe relatie is tussen voeding en migraine kan het vermijden van sommige voedingsbestanddelen zoals alcohol preventief werken tegen migraine. De relatie tussen voeding en migraine verschilt evenwel sterk van individu tot individu en bij velen is er geen enkele link met voeding te weerhouden. Het opsporen van tekorten of intoleranties heeft dan ook geen bewezen meerwaarde in de klinische praktijk.

Aanvalsbehandeling of acute behandeling

Om een aanval te behandelen raadt men aan om paracetamol of een ontstekingsremmer te nemen. Deze medicatie wordt het best ingenomen in het begin van de aanval. Indien je de neiging hebt om te braken kan dit eventueel gecombineerd worden met een antibraakmiddel (anti-emeticum).

Bij ernstige migraine, waarbij bovenvermelde medicatie onvoldoende verlichting biedt, kan de arts specifieke migrainemedicatie (triptanen) voorschrijven. Deze geneesmiddelen zijn enkel verkrijgbaar op voorschrift en zijn zowel in orale vorm (tablet) als onderhuidse injectie beschikbaar. Omwille van het risico op medicatie-overgebruik mag je pijnstilling gemiddeld niet meer dan 8 dagen per maand innemen.

Preventieve behandeling

Als de migraine niet onder controle kan worden gehouden met een aanvalsbehandeling, dan is het een optie om over te stappen naar een preventieve behandeling. Preventieve medicatie moet je iedere dag innemen. Deze medicatie kan zowel tot een vermindering van de frequentie van aanvallen leiden als tot een vermindering van de hevigheid van een aanval van migraine. Globaal kan men verwachten dat de klachten na het opstarten van een onderhoudsbehandeling met de helft verminderen. De beschikbare preventieve medicatie in België zijn ondermeer bèta-blokkers, anti-epileptica en anti-depressiva.

De meeste van deze medicijnen werd in eerste instantie voor andere aandoeningen ontwikkeld (zoals hoge bloeddruk, epilepsie, depressie...), maar werkt dus ook voor de behandeling van migraine.

Een preventieve behandeling moet minstens een drietal maanden volgehouden worden om te zien of ze effect heeft.

Botuline toxine

Botuline toxine is een behandelingsoptie wanneer de klassieke preventieve medicatie onvoldoende werkt bij mensen doch dit enkel bij chronische migraine. De injecties worden onderhuids ter hoogte van het voorhoofd, beide slapen, het achterhoofd en de nek & schouders gegeven. Hoewel het werkingsmechanisme van Onabotulinetoxine A voor symptoomverlichting bij chronische migraine nog niet volledig vastgesteld is, blokkeert het wellicht het vrijkomen van neurotransmitters die in verband worden gebracht met het ontstaan van pijn. Sinds 2019 is Onabotulinetoxine A in België gedeeltelijk terugbetaald voor chronische migraine, enkel indien overige behandelingen reeds faalden. De injecties worden in dat geval 3-maandelijks gegeven over een proefperiode van 6 maand waarna deze injecties kunnen verdergezet worden bij een goede respons.

Lees meer over Onabotulinetoxine A

CGRP-remmer

Wanneer zowel de behandeling met aanvalsmedicatie als preventieve medicatie onvoldoende helpen, kan de arts een andere groep geneesmiddelen voorschrijven: CGRP-remmers.

Let op: deze medicatie is momenteel nog niet terugbetaald in België.

Let op met het overgebruik van medicatie!

Medicatie-overgebruikshoofdpijn ontstaat wanneer je te vaak medicatie gebruikt gedurende een langere tijd om jouw hoofdpijn te behandelen. Indien je meer dan 2 dagen per week medicatie inneemt tegen hoofdpijn, kan deze medicatie leiden tot medicatie-overgebruikshoofdpijn.

Overgebruik van medicatie kan ervoor zorgen dat de medicatie minder effectief wordt na een tijd. Het kan er ook voor zorgen dat je hoofdpijn krijgt tussen de aanvallen door en het kan een trigger zijn voor meer aanvallen.

Neem gemiddeld niet meer dan 2 dagen per week medicatie in tegen hoofdpijn om dit te voorkomen.

Tips ter preventie van migraine

Ben je op zoek naar een aantal tips om migraine te voorkomen? Iedere migrainepatiënt is verschillend, maar wij kunnen een aantal tips geven en raden je aan om na te gaan wat jou kan helpen:

Tip 1: Hou een hoofdpijndagboek bij. Dit kan zowel op papier als via een app. Hiermee kan je de uitlokkende factoren (= triggers) ontdekken en daarmee rekening houden in de toekomst.
Tip 2: Probeer stress te verminderen. Plan af en toe een ontspanningsmoment in.
Tip 3: Vermijd ruimtes met een sterke geur, fel licht of waar het luidruchtig is.
Tip 4: Houd rekening met het weer. Hydrateer voldoende bij warme temperaturen en kleed je dik aan bij koud weer.
Tip 5: Indien je vaak aanvallen van hoofdpijn hebt, blijf er niet mee thuis zitten maar bezoek een arts. De arts kan met jou bekijken welke preventieve maatregelen er genomen kunnen worden.
Tip 6: Kijk in samenspraak met je arts om medicijnen die migraine kunnen uitlokken te vermijden.
Tip 7: In samenspraak met je arts kan je preventieve geneesmiddelen innemen.

anticonceptiemiddelen en migraine

Bij vrouwen kunnen hormonen een belangrijke trigger zijn van migraine. Dit noemt men hormonale of menstruele migraine. Tijdens en vlak voor de menstruatie daalt de hoeveelheid hormonen (oestrogenen en progestagenen). Een daling in de hoeveelheid oestrogenen zorgt ervoor dat een aanval van migraine kan ontstaan.

Menstruele migraine wordt behandeld zoals elke andere aanval van migraine. Indien een vrouw last heeft van de steeds terugkerende migraine-aanvallen, kan een preventieve behandeling overwogen worden:

Onstekingsremmers
Oestrogeeninjectie: om de oestrogeenspiegel terug op peil te brengen
Hormoonpleisters
Hormoongel

Zwangerschap en migraine

Hoewel zwangerschap vaak een gunstig effect heeft op het verloop van migraine kan deze ook optreden wanneer je zwanger bent. De verandering in hormonen tijdens een zwangerschap kan een aanval van migraine veroorzaken. De meeste vrouwen met migraine hebben in de eerste 3 of 4 maanden het meeste last van migraine en dit vermindert naar het einde van de zwangerschap. Het kan overigens ook zo zijn dat iemand die voor de zwangerschap migraine had, er tijdens de zwangerschap bijna nooit last van heeft. Helaas komt na de bevalling de migraine dan vaak weer terug.

Medicatiegebruik tijdens de zwangerschap

Tijdens de zwangerschap mag er paracetamol gebruikt worden, maar geen andere medicijnen die normaal gezien tegen migraine worden voorgeschreven.

Kinderen en migraine

Het is mogelijk dat migraine reeds voorkomt bij kleine kinderen, maar het komt veel zeldzamer voor dan bij volwassenen. Niet alle kinderen kunnen de pijn correct beschrijven. Dit maakt het moeilijker om migraine bij kinderen te herkennen en daarom duurt het vaak langer om vast te stellen dat de symptomen gerelateerd zijn aan migraine.

Bij kinderen duurt een aanval vaak minder lang dan bij volwassenen. Kinderen voelen meestal hoofdpijn aan beide kanten van het hoofd en pas wanneer ze ouder worden zal de hoofdpijn zich aan één kant van het hoofd concentreren.

Behandeling bij kinderen

Bij kinderen is aangetoond dat een betere slaaphygiëne (vooral een regelmatig slaapritme) en stress-beheersing een migraine-aanval kan helpen voorkomen. Net zoals bij volwassenen wordt aangeraden om kinderen met hoofdpijn niet vaker dan 2 dagen per week een pijnstiller (bv. paracetamol) te geven.

Depressie en migraine

Migraine gaat vaak samen met angst en depressie. Uit onderzoek blijkt dat migraine bij depressieve patiënten twee keer zo vaak voorkomt als bij niet-depressieve personen. De symptomen zijn bij beide groepen ongeveer hetzelfde, maar bij depressieve patiënten is de migraine wel vaak ernstiger van aard.

Patiënten met migraine hebben ook twee tot zes keer zo veel kans op een depressie dan mensen zonder migraine.

Denk je depressieve gevoelens te hebben? Praat er dan zeker over met je arts.